Jacques Defauwes:

Veelvraat

Hij is een enthousiaste verzamelaar, type veelvraat. Zijn verzameling wordt gedomineerd door het werk van Jaap Mooy (1915-1987), een autodidact uit het kunstenaarsdorp Bergen. Beelden, collages, bewerkte foto’s en overweldigend veel tekeningen. Hij weet het niet precies hoeveel, in ieder geval meer dan 1000. Aan een inventarisatie is hij nog niet toegekomen.

Het werk van Mooy is overal om hem heen. In zijn bedrijf en in zijn nieuwe huis. Geen ruimte zonder Jaap Mooy. In zijn huis heeft hij een museale zaal laten ontwerpen met op de vloer beelden, in de lage kasten de kunstboeken, aan de wanden tekeningen en wat niet ingelijst is ligt in grote ladekasten. Hij heeft ook werk van andere kunstenaars gekocht als Theo Kuijpers, Lei Molin, Toon Teeken, de jonge Jowan van Barneveld en veel van Jos Berkers. Maar het grote hart van de verzameling is Jaap Mooy.

Je bent een trotse verzamelaar. Ik ben vooral een hebber en ik wil een spoor vinden. Wat dat is? Ik zoek naar iets wat blijft bestaan, wat zijn tijd vooruit is, wat blootlegt wat er in de samenleving aan de hand is. Ter bestrijding van mijn frustratie als schoenmaker, want dat is een ambacht dat dienstbaar is. Als die schoenen versleten zijn, verdwijnen ze. Kunst begint nu juist waar ambacht stopt. En, kunst blijft.

Zijn verzameling is begonnen met een werk van Lei Molin, in 1968. Die bracht hem in contact met Jaap Mooy. Het was mijn bedoeling om niet alleen van Limburgse kunstenaars te kopen. Ik zocht een andere wereld, ik wilde verder kijken. In Limburg kijk je nooit verder dan de volgende heuvel. Ik zocht een wereld van risico, verandering, uitdaging. Ik vond die in het werk van Jaap Mooy.

Dat het deze verzameling is geworden heeft ook veel te maken met de opvatting van Mooy dat je nooit een enkele tekening moet kopen. Een enkel ding zegt zo weinig, het is niet meer dan een keer uit eten gaan. Hij vond dat je altijd een serie moest kopen. Dat vind ik nu ook. Als je het lef hebt om meer werk van één kunstenaar te kopen bouw je een samenhang op. Ik vind het overigens geen collectie, het is meer een verzameling. Collectie associeer ik met status, verzameling met dynamiek. Deze verzameling is van mij. Ze toont de absurditeit van het menselijke bestaan en tegelijk ook de menselijke maat. Dat is het verhaal van Jaap Mooy. Hij reageerde op de wereld waarin wij leven, op de door Israël vernietigde kampen Sabra en Chatilla, op de martelingen in Salvador, op de mens in nood. Hij deed daar op een menselijke manier verslag van in zijn werk. Elke lijn past bij een verhaal.

De verzameling van Jaap Mooy is ook een verzameling uit vriendschap en trouw. Verzamelaar en kunstenaar hebben uitvoerig met elkaar gecorrespondeerd. Hij toont een map met zo’n 170 brieven van Jaap Mooy; de laatste bereikte hem na de dood van de kunstenaar. Ik beschouw mijn verzameling als een ereplek voor hem.

Defauwes verzamelt vooral werk op papier en beelden. “Ik heb (nog) niets met schilderijen, een tekening raakt me veel meer. Om de vergankelijkheid en de gewichtloosheid. Ik wil een lijn kunnen zien en volgen en zo de kortste weg zien tussen enerzijds hoofd en hart en anderzijds het beeld. Dat maakt een goede tekening zo persoonlijk: een tekening is voor mij, een schilderij is voor iedereen.”

Wat de toekomst is van zijn verzameling? “Ik zou het niet weten. Ik heb alles gedaan wat in mijn vermogen ligt om de dingen een goede plek te geven, zorgvuldig te bewaren, te tonen, en dat is het. Ik denk niet dat mijn kinderen willen leven te midden van mijn verzameling. Dat wil ik hen ook niet aandoen.

Jacques Defauwes heeft een bedrijf dat orthopedische schoenen maakt.

Gepubliceerd in Museumtijdschrift nr. 2, maart 2009