Bouwen met fotobeelden

In de lage landen zijn we eraan gewend een stad te herkennen aan het profiel. De kerktorens, inmiddels overvleugeld door de flats, de fabrieken, de huizen. Maar als we de zelfde stad vanaf een torenflat overzien, dan ontvouwt zich een heel andere karakteristiek. Dan zien we daken, tegen elkaar aangelegd als stenen in een mozaek, in tamelijk willekeurige ordening. In een oudere stad met hoofdzakelijk pannendaken voert de kleur rood de hoofdtoon en heeft de tijd dat rood in verweerde tinten genuanceerd. Ook dat is een faade, maar dan van bovenaf gezien. Een grillig patroon van daken die de huizen, de straten, de pleinen goeddeels aan het oog onttrekken. Ze zijn er wel, maar we zien er alleen de bovenkant van.

Filip Dujardin heeft een installatie gemaakt, getiteld 2 x 3 x 5, waarin hij het profiel van de stad heeft gecondenseerd tot een constructie van daken. Daken zonder huizen, een abstractie dus van de werkelijkheid waarin wij wonen, een decorstuk. Hij heeft de stad als een universeel fenomeen teruggebracht tot losse, hellende daken en die samen gevoegd tot n beeld.

De daken zijn genstalleerd in een steigerconstructie die 10 meter hoog, 4 meter breed en 6 meter lang is. Dat zijn min of meer de buitenmaten van een modale woning. Het geheel is opgedeeld in modules van 2 bij 2 meter. En in elke module een dak, althans een vorm die daarop lijkt. Want de daken van Dujardin zijn nepdaken. Net zo nep als de kunststoffen daken die in de moderne seriebouw worden gebruikt en die eruitzien alsof ze samengesteld zijn uit ouderwets gebakken dakpannen. Maar daarvoor blinken ze te mooi. Zoals deze daken van Dujardin die de stad tot een visueel decor maken.

Filip Dujardin legt zich toe op architectuurfotografie. Om een misverstand te voorkomen: hij fotografeert niet wat er is, zijn fotomontages representeren geen bestaande wereld. Integendeel, hij bouwt een nieuwe wereld. Hij is een beeldend kunstenaar die architectuur schept met camera en computer. Hij gebruikt fotos van bestaande gebouwen, of van daken zoals in het geval van Faade, en monteert die beelden digitaal tot een nieuwe, verzonnen architectuur. Met onbeperkte vrijheid voor de verbeelding, want als fotograaf heeft hij geen last van de limieten van de architect. Dujardin gebruikt zijn beelden als bouwstenen voor de illusie. Zijn bouwsels zien er trouwens verbazingwekkend echt uit, maar het geheel is onmogelijk. De schijn is hier bedrieglijk. In dat opzicht heeft zijn fantasie-architectuur iets weg van de voorstellingen van Esscher.

Door de details uit te lichten en te verzelfstandigen, door ze te monteren tot een samenhangend beeld van een nieuwe constructie, dwingt Dujardin tot precies kijken. We willen ontdekken wat er niet klopt. Zoals in de foto van een stedelijk landschap die het affiche is van Faade 2012. Representeert die foto een bestaande of construeert ze een nieuwe werkelijkheid?

Waarom kan het niet wat we zien? Filip Dujardin confronteert ons met de oude, vertrouwde wetmatigheden in de wijze waarop wij onze wereld bouwen. Met dezelfde maten en verhoudingen, met dezelfde vormtaal als waarmee onze huizen al sinds mensenheugenis gebouwd worden, schept hij een nieuwe architectuur die sprekend lijkt op de bestaande. Een architectuur die we kennen en niet kennen.

www.filipdujardin.be

Gepubliceerd in catalogus Faade 2012, Middelburg