Een plant tussen horizontaal en verticaal

De dingen die Jan Roeland schildert lijken zo simpel. Waren het voordien een hamer, een mes, een vliegtuig of een envelop, in zijn nieuwste schilderijen zijn het een eend en een kamerplant. In verschillende variëteiten van kleur en vorm. Maar bekend en herkenbaar zijn ze, en Jan Roeland schildert ze alsof je ze voor je ogen geboren ziet worden, als iets wat je nooit eerder zo gezien hebt. Dat is de kracht van de meester: schilderen alsof het de eenvoudigste zaak van de wereld is.

Een van zijn mooiste doeken op deze tentoonstelling is Planten uit 2010. Een licht en tintelend schilderij dat opgebouwd is uit monochrome vlakken. De verticale lijn die kruist met de horizontale roept het beeld op van een venster. En waar kan in het Hollandse huis een kamerplant beter staan? Maar de lijnen raken elkaar helemaal niet. De horizontale lijn lijkt achter de plant om te gaan en dat maakt dat er een heel ander soort ruimte ontstaat. Dit is geen concrete plant op een vensterbank. Hier bestaat het gevoel van ruimte enkel door de ruimtelijke werking van de verschillende kleuren. De plant bevindt zich tussen verticaal en horizontaal in, tussen voor en achter dus. Roeland roept een werkelijkheid op en geeft tegelijk de boodschap af dat we naar een schilderij kijken. Naar de afgewogen compositie, de subtiele afstemming van kleuren, de leegte van het doek. En in zijn nieuwste schilderijen ook vooral naar het licht. Over al zijn doeken hangt een Hollands morgenlicht dat de vormen zachter en de kleuren sensueler maakt. Het geel in de onderste helft van Planten is een fris en prikkelend citroengeel, daarboven is het geel warm. Het gaat langzaam gloeien, voor wie de tijd neemt om te kijken.

Jan Roeland, New Works, in galerie Slewe, Kerkstraat 105a, Amsterdam. Tot 18 december. Prijzen van € 8.000 tot € 18.000.

Gepubliceerd in Het Financieele Dagblad, bijlage Persoonlijk, 27 november 2010