Frits de Coninck

Daido Moriyama - Overal snelheid en nergens rust

Alles in de fotografie van Daido Moriyama (Osaka, 1938) wordt ingezet als medium. Alles wat een foto tot een foto kan maken doet ertoe en laat zijn meesterlijke oog en hand zien. Vertrouwdheid met de wereld die hij wil vastleggen, het kijken en kiezen, het werken met een snelle kleinbeeldcamer. Tot en met het afdrukken in de doka. Dat klinkt bijna ouderwets, foto’s afdrukken in de doka, maar Moriyama doet het en zet daar alles in om de mogelijkheden van het medium te benutten. Juist daar krijgen zijn foto’s de kenmerkende Moriyama-touch. Dat is de grove korrel, het onscherp maken van de beelden zodat je nooit helemaal precies weet wat je ziet en natuurlijk het tot het uiterste aanzetten van het zwart-wit contrast. Een foto van hem krijgt daarmee altijd een abstract karakter. Hij gebruikt het zwart en het wit alsof het schilderkunst is. De wereld van Moriyama, dat is de moderne metropool waarin de mens rondscharrelt en verstrikt raakt. Onmenselijk veel prikkels overal om hem heen, overal snelheiden beweging, nergens rust. Dat 24-uurs ritme van het grotestadsleven brengt Moriyama niet alleen in beeld, hij roept het op zodat je je voelt opgezogen. Hij maakt snapshotachtige foto’s met een snelle camera die onmiddellijk toeslaat als het oog het beeld ziet dat het zoekt. Die werkwijze levert vaak een onduidelijk perspectief op, een scheef beeld of een bewogen foto, maar juist die kwaliteiten roepen die confronterende directheid op. Kijken naar een foto van Moriyama is de wereld beleven waarvan je een detail ziet. Je staat ergens, zonder te weten waar of waarom. Die wereld gaat alle kanten uit alsof je in een achtbaan zit die je zonder ophouden door de ruimte slingert. Elke foto is een rafel van dat eindeloze, onoverzichtelijke vlechtwerk dat wij stad noemen. De invloed van Warhol en Jack Kerouac, schrijver van de grote beat-roman On the Road, klinken door in het werk. Bij galerie Reflex hangen nu 300 polaroids (€600 per stuk), perfect ingelijst en in geometrisch geordende groepen opgehangen. Ook die kleine foto’s hebben dat nonchalante, bijna toevallige karakter. Details van de straat, van tv-beelden en posters, dingen die op het eerste oog onachtzaam zijn. Een snelle opname bijvoorbeeld van onderbenen die in het zonlicht op het asfalt lopen. De benen zijn krom en alledaags, geen cosmetisch bijgewerkte lopers die we op de catwalk verwachten. Dit zijn benen van iedereen. Maar door de aanscherping van licht en schaduw wordt het beeld geabstraheerd en krijgt het iets universeels. Zo wordt elke polaroid een wereld op zich.

Daido Moriyama: Polaroid T/m 14 augustus bij Reflex New Art Gallery, Amsterdam Info: 020-6272832 of www.reflex-art.nl Prijsindicatie: € 600

Gepubliceerd in Het Financieele Dagblad, bijlage Persoonlijk, 28 juni 2008