Martijn en Jeannette Sanders:

Zoeken, vinden, verwerven

Het laatste verzamelaarsportret is voorbehouden aan het echtpaar Sanders, een van de grootste verzamelaars van eigentijdse kust in Nederland. Wie Sanders “googlet” vindt vooral veel items over zijn werk als directeur van het Concertgebouw en over zijn functies in de kunstsector, weinig over hun verzamelaarschap. Juist vanwege mijn publieke functie, meer dan 30 jaar, wilden we met onze verzameling zo veel mogelijk buiten de publiciteit blijven. We hebben altijd de behoefte gehad de collectie als een privédomein te beschouwen. Professionals, kunstenaars vooral, zijn overigens altijd welkom geweest. We hebben ons één keer laten verleiden door Beeren, toenmalig directeur van het Stedelijk, om een zaal in te richten met werk uit onze collectie. Dat is ons slecht bekomen. We kregen er heel onaangenaam commentaar op; in de geest van die jaren werd verzamelen gezien als een kapitalistische bezigheid. Daarbij verdroeg men het niet dat we ons toonden als verzamelaar. We voelden onze collectie en onze motieven omlaag gehaald.”

Wat is dat een verzameling? Het samenbrengen van kunstwerken om meer te bereiken dan een optelsom van losse dingen. Je probeert een samenhang te realiseren om zo jouw beeld van die kunstenaar te vangen. Daarom maak je keuzes: welke kunstenaar koop je, en welke werken van die kunstenaar? Belangrijk is vervolgens het antwoord op de vraag: welke relaties gaan kunstenaars aan binnen je verzameling? Maar ook wat je niet koopt maakt de verzameling. Wij hebben veel werk van Anselm Kiefer, maar niets van Immendorf bij voorbeeld. Tegelijkertijd valt er niets te plannen: Art is to change what you expect from it. Kunst blijft altijd een avontuur. Dat woord avontuur karakteriseert ook onze verzameling. Veel hebben we gekocht omdat het ons intrigeerde, niet omdat we het meteen snapten. We verlangen van ’n kunstwerk niet dat ’t mooi is, wel dat ’t spannend is. We houden van kunst die conceptueel is, en beeldend. We hebben veel geconstrueerde fotografie, videokunst en Duitse schilderkunst uit de jaren 70 – 80. Om wat wij van Kiefer hebben, is onze collectie het meest bekend. Geen museum ter wereld kan een overzichtstentoonstelling van hem tonen zonder ’t vroege werk van ons. Het was 1976 dat wij Kiefer voor ’t eerst zagen in Musée de l’Art Moderne in Parijs, het imposante doek Wege der Weltweisheit. Totaal kapot waren we. De bevriende galeriehoudster Helen van der Meij was daar ook. Ik zei haar: die moet je tonen. Dat is m’n volgende tentoonstelling, antwoordde ze. Daar hebben we dus onze eerste Kiefer gekocht, ons eerste olieverfschilderij. Tot dan kochten we alleen foto’s en tekeningen, we dachten niet dat we ooit nog ouderwetse schilderkunst zouden kopen. Dat doek heeft ons gevoerd naar de Duitse cultuur, naar de literatuur, de muziek, naar Wagner dus ook. Ik ben toen piano gaan leren spelen, later werd ik directeur van het Concertgebouw. En bevriend met Kiefer.

Veel uit de verzameling is vroeg gekocht. Wij willen van onze eigen tijd zijn, kopen liefst recent werk. En verkopen? Heel zelden. We hebben nooit spijt van wat we gedaan hebben, ook niet trouwens van wat we niet gekocht hebben. Voor ons is alleen de vraag belangrijk: Toen we ’t zagen, hadden we ’t toen niet moeten doen? Er is maar heel weinig dat daaronder valt. Achteraf oordelen is te gemakkelijk. Als je alles vooraf weet, is het avontuur van ’t verzamelen weg.

Wat in hun huis hangt is maar een fractie. Werk van onder meer Ger van Elk, Jan De Cock, een tafel van Anton Henning, Thomas Struth, Balthasar Burckhardt, Gilbert & George, Anselm Kiefer.

De meer dan 1000 werken omvattende verzameling bevindt zich vooral in de opslag of is op reis. De verzameling is een verhaal dat we altijd bij ons dragen. Alleen de prijs vergeten we.

Dat is dus wat elke verzamelaar kenmerkt, een verzameling is wat in hoofd (en hart) zit.

Martijn en Jeannette Sanders zijn fulltime verzamelaars

Gepubliceerd in Museumtijdschrift nr. 2, maart 2011