La Nuit Américaine

Wij, mensen, leven graag in een illusie. We willen geloven in een andere wereld dan die waarin we leven. Of het nu in de vorm van het verhaal is, de tv, de reclameboodschappen die ons dagelijks worden voorgeschoteld of de film, er wordt een illusie geschapen waarin we ook graag deelnemer zijn.

Ook een stad is in zekere zin een illusie. Achter de historische façades speelt zich het leven anno 2012 af. En die façades houden we ernstig in stand. We koesteren een rijk verleden, ook als het deels een product is van de verbeelding. ‘Alsof’, dat is het woord dat staat voor de film die wij als werkelijkheid zien.

Het kunstenaarsduo Sarah & Charles speelt in zijn werk met de beleving van de illusie. En de film is een belangrijke inspiratiebron. Film is bij uitstek een illusie en tegelijk het verhaal van een werkelijkheid. Een werkelijkheid die gespeeld wordt op een scherm dat de macht heeft ons te hypnotiseren.

Op het billboard zien we de foto van een nachtelijke opnamesessie die plaats heeft gevonden in hetzelfde parkje als waar het billboard staat. Maar we zien niet alleen een scène zoals we die in een film kunnen zien, we zien ook hoe die gemaakt wordt. Alsof we naar een toneelstuk kijken dat op dat moment werkelijkheid is en we tegelijk ook achter de coulissen kunnen kijken om te zien dat de decors van bordkarton zijn. Sarah & Charles brengen de lampen in beeld die de nachtelijke set moeten aanlichten, de statieven en de rook die uit een machine komt. Deze making of, een knipoog naar Fellini, verdubbelt de werkelijkheid die we zien.

Er zit nog een andere verdubbeling in. De foto is natuurlijk een stilstaand beeld dat de suggestie in zich heeft van een speelfilm. Maar die zien we niet, die bestaat enkel in onze verbeelding. Of in onze herinnering. Want de reden voor de kunstenaars om juist voor deze plek te kiezen, is de gelijkenis met een scene uit Hitchcocks film The Lodger: A Story of the London Fog (1927) waar op een zelfde soort plek de ontknoping plaatsvindt.

Wat het duo Sarah & Charles hier realiseert, is hetzelfde als wat we op het cacaoblikje zien van Droste, een iconisch beeld uit de Nederlandse cultuur. Zoals de zuster van Droste een dienblad draagt met een blikje Droste waar weer zo’n zuster op staat met een blikje Droste, etc., zo schuiven in de installatie de beelden van de werkelijkheid in elkaar. Er is de werkelijkheid van het park waar het billboard staat, er is de andere werkelijkheid van de foto van deze plaats en er is vervolgens nog de suggestie van de film die zich op deze plaats zou kunnen afspelen. Dat is het Droste-effect, in de termen van de cinema: story within a story. Waarom houden we zo van die illusie? Dat is de vraag die Sarah & Charles in hun werk stellen.

Maar de illusie houdt ook van ons. Het billboard dat de drager is van de foto en dat met zijn metalen buizen een nostalgische verwijzing is naar de oude filmcultuur, is natuurlijk een reclame-instrument. Het werd en wordt gebruikt om een film te promoten, om de massa te verleiden een kaartje te kopen. Zoals ook de tv-soaps een illusie bieden waaraan vooral goed wordt verdiend.

De wereld waarin we leven, is de wereld die we maken. Een wereld als een film die we graag willen zien. Wij zijn de figuranten in onze eigen film.

www.charlessarah.com

Gepubliceerd in catalogus Façade 2012, Middelburg