Op de golf van de verbeelding

Middelburg aan zee? Dat is in het verre verleden inderdaad het geval geweest, maar in de werkelijkheid van vandaag rest Middelburg slechts de herinnering. Voor even wil beeldend kunstenaar Tamara Dees die herinnering tot leven wekken en Middelburg binnen halen. In het water van de doodlopende Herengracht laat ze een golf over het normaal zo stille water rollen. Een solitaire golf die voortrolt, en die na verloop van tijd door een andere wordt opgevolgd. De golf is bij uitstek het symbool van de zee, die je kunt zien en voelen. De golf geeft de eindeloosheid van het water een gezicht dat iedereen kent, dat voortdurend wisselt van vorm en van aantrekkelijkheid. Want juist in de golf zijn plezier en gevaar onscheidbaar verbonden.Met haar golf haalt Tamara Dees de idee van de zee binnen de muren van Middelburg.

Voor haar is de golf geen vreemdeling. Haar beeldend werk heeft altijd met het water te maken. Het is haar taal. In videofilms uit 2009 brengt ze het ritme van de veerboot in beeld die de oevers verbindt die door het water gescheiden zijn. Omdat een veerboot altijd weer vertrekt op precies hetzelfde punt waar hij is aangemeerd, en aanmeert waar hij ooit vertrokken is, ontstaat er een cirkelbeweging die nooit lijkt te kunnen eindigen. Zoals een golf die altijd maar doorgaat. Een van haar inspiratiebronnen is de kunsthistorisch belangrijke houtsnede The Great Wave van de Japanner Hokusai, gemaakt rond 1830. Zijn golf lijkt zich als een reus te verheffen uit de Japanse zee om zich met volle overgave op drie roeiboten te storten die aan hun lot niet meer kunnen ontkomen. De berg Fuji in de verte verbeeldt de onbereikbare veiligheid. In een installatie uit 2010 heeft Tamara Dees drie geabstraheerde roeiboten op ware grootte gemaakt en die in dezelfde positie opgehangen zoals ze op de prent van Hokusai voorkomen, maar dan zonder de golf. De bijna verticale positie van een van de boten volstaat om de idee van de dreigende grote golf op te roepen.

Op een vergelijkbare manier roept deze golf in de Herengracht het beeld op van de zee, en van een voltooid verleden tijd. Want ooit was de nu afgesloten Herengracht een doorgaande verbinding en herinnert de golf aan de golfbewegingen van de langsvarende boten. Zo authentiek die golfjes toen waren, zo onecht is deze golf. Tamara Dees heeft hem zo gemaakt dat hij een hoogte kan bereiken van zo’n 15 cm en doorloopt over 250 meter zodat hij gezien en beleefd kan worden. Een golf waar men over praat en die zo dus een verhaal wordt. Pas als de golf helemaal uitgerold is en zijn kracht verloren heeft, komt er een nieuwe. De tijd ertussenin is het wachten, op iets wat altijd weer komt en net zo vanzelfsprekend weer verdwijnt.

Zo heeft Tamara Dees met haar Soliton, zoals de golf heet, de grens overschreden van wat kan en niet kan, van echt en onecht. Want de zee in Middelburg, dat kan alleen nog in onze verbeelding bestaan.

www.tamaradees.nl

Gepubliceerd in catalogus Façade 2012, Middelburg